BIZANCJUM - 313/330 - 1453

Wschodnia część Cesarstwa Rzymskiego, znana jako Cesarstwo Bizantyjskie [313/330 - 1453] kontynuowała tradycje cesarskiego Rzymu. Termin cesarstwo bizantyjskie, nawiązuje do pierwotnej nazwy stolicy cesarstwa - Byzantion, którą Konstantyn I Wielki przemianował na Konstantynopol. Cesarstwo obejmowało swoim wpływem Grecję i półwysep Bałkański, półwysep Apeniński, Sycylię i Ruś. Aż do swojego upadku podkreślało swoje rzymskie pochodzenie. W VII w. łacina została zastąpiona przez grekę, choć równocześnie w wieloetnicznym Cesarstwie, używano wielu innych języków, a niektóre z nich otrzymały ograniczony status oficjalny.

Podział imperium rzymskiego po śmierci Teodozjusza I w roku 395, w tle widoczne współczesne granice państw. Cesarstwo zachodniorzymskie; Cesarstwo Bizantyńskie

Historycy nie są zgodni co do dokładnej daty rozpoczęcia bizantyńskiego okresu historii Rzymu. Przemiany zachodziły stopniowo i w 330, gdy Konstantyn ustanawiał nową stolicę, procesy hellenizacji i postępującej chrystianizacji trwały już od dłuższego czasu.

Cesarstwo wschodniorzymskie, ok. 480





Koniec cesarstwa utożsamiany jest generalnie z upadkiem Konstantynopola i początkiem Imperium Osmańskiego w 1453, chociaż niektórzy uczeni uważają zań datę zdobycia Konstantynopola podczas IV krucjaty w 1204 lub moment upadku greckich królestw sukcesyjnych: Mistry w 1460, Trapezuntu w 1461 i Monemwasji w 1471.

 W XV wieku Bizancjum chyliło się ku upadkowi. Pozostawało niewielkim państewkiem ograniczonym do stolicy (miasta Konstantynopola) i jej przedmieść oraz części obszaru Grecji (Morei wraz z wyspami). Tylko częściowo mogło liczyć na dalsze prowincje, bowiem ich zarządcy faktycznie pozostawali niezależni od władzy centralnej.[3]

1204 - Konstantynopol zdobyty i złupiony przez krzyżowców (IV krucjata), którzy wywieźli z niego ogromną ilość relikwii i skarbów gromadzonych od niemal 900 lat. Na gruzach cesarstwa powstaje powstało Cesarstwo Łacińskie, a także kilka sukcesorów cesarstwa.

• Cesarstwo Łacińskie, właściwie Imperium Romaniae (w historiografii określane także jako Łacińskie Cesarstwo Konstantynopola) – państwo utworzone przez krzyżowców IV wyprawy krzyżowej, po zdobyciu Konstantynopola. Istniało w latach 1204–1261. Po upadku jego tereny wróciły do Cesarstwa Bizantyjskiego. 
• Cesarstwo Nicejskie – stosowana w historiografii nazwa państwa założonego w 1204 roku przez Teodora Laskarysa i jego popleczników na terenie Azji Mniejszej. Państwo to było jednym z państw spadkobierców cesarstwa bizantyjskiego, które upadło po zdobyciu przez siły IV krucjaty Konstantynopola i powstaniu tam łacińskiej monarchii. 

1453 - 29 maja wojska Imperium Osmańskiego zajęły Konstantynopol. Zdobycie miasta oraz śmierć ostatniego cesarza bizantyjskiego Konstantyna XI Dragazesa pociągnęły za sobą ostateczny upadek cesarstwa wschodniorzymskiego. Zwycięstwo to dało Turkom panowanie nad wschodnim basenem Morza Śródziemnego i otworzyło drogę do podboju Europy powstrzymanego dopiero przez Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w roku 1683.

Cesarstwo w roku 1400 

Zdobyte miasto stało się stolicą Imperium Osmańskiego i pozostało nią do powstania republiki w 1923 roku. Turcy zaczęli też stosować w odniesieniu do miasta nazwę Stambuł, która od 18 marca 1930 roku stała się jedyną oficjalną jego nazwą[1].