ŚREDNIOWIECZE

Średniowiecze – okres w historii Europy trwający od V do XV wieku n.e. Jest wypadkową asymilacji barbarzyńców i chrześcijan. Uformowało się po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i trwało do czasów renesansu i epoki wielkich odkryć geograficznych. Dzieli się na wczesne, pełne (dojrzałe) i późne średniowiecze. 

• Schyłek starożytności i początek średniowiecza charakteryzowały się spadkiem liczby ludności, upadkiem miast i najazdami plemion barbarzyńskich. 
• Na gruzach cesarstwa zachodniorzymskiego plemiona barbarzyńskie (w tym różne ludy germańskie) tworzyły nowe państwa. 
• W VII wieku Afryka Północna i Bliski Wschód, będące dotąd częścią cesarstwa wschodniorzymskiego (Cesarstwa Bizantyńskiego), zostały podbite przez Arabów i stały się częścią kalifatu. 

Chociaż nastąpiła znacząca zmiana stosunków społecznych i struktur politycznych, nie doszło do całkowitego zerwania z dziedzictwem starożytności, która wpłynęła na wizualność tej epoki.

Królestwo Ostrogotów – państwo powstałe w 493 roku na półwyspie apenińskim, po likwidacji dotychczasowego państwo Odoakra przez Teodoryka Wielkiego, wodza germańskiego, barbarzyńskiego plemienia Ostrogotów. 

Teodoryk Wielki na wielką skalę przystąpił do odbudowy i remontu rzymskich budowli m.in.: akweduktów, łaźni publicznych, czy murów miejskich. Rozbudowano stolica państwa - Rawennę. Powstały w niej liczne kościoły i monumentalne budowle z których kilka przetrwało do naszych czasów. Jednym z nich jest bazylika Sant’Apollinare Nuovo z baptysterium i kaplicą arcybiskupią. Inny obiekt to Mauzoleum Teodoryka w Rawennie.

• W dolnej części, wewnątrz budowli w kształcie dziesięcioboku, znajduje się pomieszczenie rozwiązane na planie krzyża greckiego. W części wschodniej umieszczono sarkofag, na który zaadaptowano antyczną wannę wykonaną z czerwonego porfiru. Nad parterem zbudowano wyższą kondygnację na planie koła, w której umieszczono kaplicę. Kaplicę oświetla 11 okienek (jedno z nich w kształcie krzyża maltańskiego). Całość nakryto kopułą wykonaną z jednego bloku wapienia. Czasza o średnicy 11,0 m została wyprofilowana w kamieniołomie i w całości nałożona na budowlę.* W górnej jej części, wzdłuż brzegu, wykonano profile, które mogły służyć jako zaczepy podczas montażu. Możliwe, że taka forma przekrycia nawiązuje do tradycji germańskich, w których dolmeny nakrywano ogromnymi, umieszczonymi w pozycji poziomej głazami. Istnieją także hipotezy sugerujące upadek sztuki budowania i brak umiejętności wykonania kopuły. Inną germańską cechą tej budowli jest zastosowany ornament cęgowy jako fryz poniżej kopuły. Dolną część budowli zdobią nisze zamknięte arkadami a część górną płytkie, podwójne nisze. 

Teodoryk przywrócił starą tradycję cesarską rozdawnictwa zboża biedocie rzymskiej oraz reaktywował niezwykle popularne i zarazem bardzo kosztowne igrzyska cyrkowe.

Na wschodzie: Cesarstwo Bizantyńskie przetrwało i nadal było znaczącą siłą. Kodeks Justyniana (zbiór prawa rzymskiego) miał istotny wpływ na rozwój średniowiecznego prawodawstwa. 

Na zachodzie Europy: większość nowo powstałych królestw zaadaptowała niektóre z nadal istniejących rzymskich instytucji.

W miarę rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa były zakładane klasztory. Frankowie pod władzą Karolingów stworzyli imperium obejmujące pod koniec VIII i na początku IX wieku większość zachodniej Europy. Imperium Karolińskie rozpadło się w wyniku walk wewnętrznych i towarzyszącym im najazdów: wikingów z północy, Węgrów ze wschodu i Saracenów z południa.

W okresie pełnego średniowiecza (które zaczęło się w XI wieku) znacznie wzrosła liczba ludności Europy. Było to wynikiem rozwoju technologii i rolnictwa, co w połączeniu ze zmianą klimatu w okresie średniowiecznego optimum klimatycznego pozwoliło na wzrost plonów i rozwój handlu. Stosunki społeczne opierały się na systemie lennym, w którym – w zamian za lenno – wasal był zobowiązany do świadczeń wojskowych na rzecz seniora, oraz poddaństwie chłopów, którzy byli zobowiązani do świadczenia danin i pracy na rzecz feudałów.

Krucjaty
W celu odzyskania z rąk muzułmanów znajdującej się na Bliskim Wschodzie Ziemi Świętej organizowano od XI do XIII wieku wyprawy zbrojne katolickiego rycerstwa – krucjaty. Pierwsza krucjata została ogłoszona w 1095 podczas synodu w Clermont.

W tym okresie zaczęły się tworzyć scentralizowane państwa narodowe. Życie intelektualne tego okresu było zdominowane przez scholastykę – filozofię uzasadniającą prawdy wiary. Powstawały pierwsze uniwersytety. Do wybitnych osiągnięć średniowiecza należały filozofia Tomasza z Akwinu, malarstwo Giotta, poezja Dantego i Chaucera, podróże Marco Polo i architektura gotyckich katedr (np. w Chartres).

W okresie późnego średniowiecza klęski głodu, zarazy i wojny spowodowały znaczny spadek liczby ludności Europy; pomiędzy 1347 a 1350 czarna śmierć przyczyniła się do śmierci około 1/3 ówczesnej populacji Europy. Wojnom pomiędzy państwami, wojnom domowym i buntom chłopskim towarzyszyły spory, herezje i wielka schizma w Kościele katolickim. Zmiany w kulturze i technologii przekształciły społeczeństwa europejskie, oznaczając kres średniowiecza i początek dziejów nowożytnych.

Na podstawie Wikipedii.
 * rozwiązanie megalityczne