akant Akwizgran Alfa i Omega Alkuin angelologia antyk apsyda architektura sakralna archiwolta arcosolia arkada Ashburnham Pentateuchm asturyjski atrium baptysterium bazylika bazylika Św. Piotra Beato de Liébana Biblia Biblia od Moutier-Grandval Biblia Viviana bibliografia BIZANCJUM blask brąz Brytania budowle obronne cesarstwio wschodniorzymskie cesarstwo Bizantyjskie Cesarstwo Rzymskie cesarstwo zachodniorzymskie cesarz rzymski Chi Roho Chrystus Chrystus Dobry Pasterz chrześcijaństwo cubicula cyfry arabskie diaconicon dynastie edukacja Edykt mediolański egzarchat empora estetyka Europa ewangeliarz Ewangeliarz Ebbona Ewangeliarz z Lorsch ewangeliarz z St. Emmeram feniks fibula filar filigran forma freski fryz gemma genealogia gołąb GOTYK granulacja gurt Hagia Sophia Helios herezje Hermes hipodrom historia Hiszpania hołd Hypogeum ikoniczny ikonografia ikony iluminatorstwo Imperium Franków Imperium Karolińskie Imperium Romanum incipit inkrustacja Irlandia IV Jan VI Kantakuzen jasność Justynian Kalikst kanon Karol Wielki Karolingowie katakumby katedra Katedra w Chartres katyzma kodeks Kodeks Amiatyński kolumna koncepcja emanacyjna Konstantyn Wielki Konstantynopol konstrukcja kopuła korale koryncka kotwica krucjaty krytyka artystyczna krzywaśń krzyż celtycki krzyż triumfalny Księga z Durrow Księga z Kells Księga z Lindisfarne księgi liturgiczne Labarum lenno lizena loculi Longobardowie loża lukarna Łuk Triumfalny Konstantyna malowidła katakumbowe małe sztuki manuskrypt mapa mapa myśli materiał Matka Boska Intronująca mauzoleum Mauzoleum Galii Placydii Merowingowie miniatury minuskuła karolińska mistyka moda Monogram Chrystusa Moschoforos Most Mulwijski motyw motywy antropomorficzne motywy zoomorficzne mozaika mozarabski mury obronne narteks narzędzia naszyjnik torque nawa Niemcy Notre Dame w Paryżu obelisk okresy oprawa optimum klimatyczne orant orantka ornament Ostrogoci Ottonowie Palestyna palmeta Pałac Kryształowy Pantokrator państwo frankijskie pendentyw perykopy piękno piękno absolutne piękno zmysłowe pilaster plan centralny plecionka płaskorzeźba podboje pokłon polichromatyczny polichromia portal Proskynesis prothesis przypory psałterz utrechcki Pseudo-Dionizy Areopagita ranga Ravenna reforma szkolnictwa relikwiarz Renesans Karoliński rozeta ryba rzemiosło rzeźba rzeźba w kości słoniowej Rzym S. Apollinare in Classe S. Apollinare Nuovo Saint-Denis sakramentarz San Vitale San Vitale w Ravennie Santa Costanza sarkofag sarkofagi scena religijna sceny biblijne schizma scholastyka SKANDYNAWIA sklepienie kolebkowe skryptoria SOL INVICTUS SOL VERSUS spolium styl styl lateński styl linearny styl roślinny styl Waldalgesheim Suger symbolika szkoła miniatorska szkoła pałacowa Szkoła Reims szkoła w Tours Sztuka Sztuka bizantyjska sztuka celtycka sztuka karolińska sztuka ottońska sztuka przedromańska sztuka Sarmatów sztuka Scytów sztuka starochrześcijańska sztuka użytkowa sztuki wyzwolone ŚREDNIOWIECZE światło Święte Cesarstwo Rzymskie tambur temat tematy bukoliczne Teodocjusz Teodora TEOLOGIA ŚWIATŁA terminologia The Crystal Palace transept urzędy dworskie Verdun VI wczesne chrześcijaństwo westwerk wieczny węzeł wieża witraż. labirynt Wizygoci władza wojny wychowanie Wyspy Brytyjskie XIX zapożyczenia zaraza zdobnictwo złotnictwo Złoty Kodeks złoty podział

Sztuka pierwszych chrześcijan

Sztuka pierwszych chrześcijan, powstająca w basenie Morza Śródziemnego [ II do VII wieku n.e. lub ok. 220-395 r. n.e. ]
Wiele elementów i sposobów przedstawiania postaci zostało zaczerpniętych ze sztuki rzymskiej mimo, że była sztuką pogańską i podejmowała odmienne tematy.
Pierwsze malowidła katakumbowe oparte były na tzw. stylu linearnym.

Styl ten polegał na tym, że sklepienia i ściany malowano jasnymi kolorami i dzielono liniami tworzącymi siatkę. Wewnątrz powstałych w ten sposób powierzchni umieszczano pojedyncze przedstawienia. Najstarsze przykłady takich malowideł odnaleźć można w katakumbach Domitilli: cubiculum Dobrego Pasterza (pierwsze dziesięciolecie III wieku); w katakumbach Kaliksta: krypty Lucyny (20. III w.), kaplice Sakramentów (ok. połowy III w.). 
Przesłanie jakie płynie z malowideł katakumbowych jest dla różnych miejsc dość podobne. Najczęściej jest to prośba o ratunek przed grzechami, uwielbienie dla Boga, czy też obietnica zbawienia.

Korzystanie przez pierwszych chrześcijan z warsztatu rzymskiej sztuki pogańskiej powodowało, że próbowano przy pomocy starych środków przedstawiać nowe treści religijne. Bardzo często nawiązywano do różnych przekazów biblijnych, jak chociażby:
  • historia Mojżesz który wyprowadziwszy lud z niewoli egipskiej uderza w skałę laską i wydobywa z niej życiodajną wodę, 
  • historia Noego, który ratuje siebie, rodzinę i zwierzęta przed wodami potopu, 
  • historia Jonasza uwięzionego we wnętrzu ryby, 
  • ofiara jaką składa Abraham – oddając Bogu swojego jednorodzonego syna , 
  • chrzest i cuda Jezusa, 
  • ostatnia wieczerza itd. 
Artyści tworzący w katakumbach wymienione przedstawienia biblijne, korzystali często z elementów i tematów bukolicznych takich jak: pory roku, pasterze, pejzaże, amorki, kwiaty itp. Chciano tym ukazać, że chrześcijanin żyjący pośród tego świata, wychwala Boga za to że może go wielbić za wszelakie dary jakie Stwórca mu zsyła.

W III wieku twórcy malarstwa katakumbowego w sposób szczególny odwołują się do symboliki. Korzystając z rzymskiej tradycji pogańskiej np. pory roku oznaczały przemijalność ludzkiego życia. Natomiast symbolika dotycząca tematyki chrześcijańskiej była szczególnie obfita np. ryba oznaczała Chrystusa, światło kaganka – oświeconych w wierze, krzyż – mękę Pańską i narzędzie zbawienia ludzi, orant czyli człowiek ze wzniesionymi rękami w geście modlitwy oznaczał pobożność. Podobnie odwoływano się do scen starotestamentalnych gdzie chociażby Jonasz był figurą zmartwychwstałego Chrystusa.

źródła:
Sztuka ukryta pod ziemią – katakumby, dr Mariusz Szajda, recenzent: prof. Ryszard Tokarczyk
arte folie - Sztuka wczesnochrześcijańska

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz