Bizancjum. Relacja władzy i sztuki.

Łuk Triumfalny Konstantyna w Rzymie zbudowany w latach 312 – 315 dla uhonorowania dziesięciolecia sprawowania władzy przez cesarza Konstantyna oraz dla uczczenia jego zwycięstwa nad Maksencjuszem w bitwie na Moście Mulwijskim.

• Reliefy przeniesiono ze starych monumentów rzymskich: Trajana i Marka Aureliusza.
• Na łuku widnieją poza scenami batalistycznymi, postacie pór roku oraz Wiktorii.
• Głowy Marka Aureliusza i Hadriana zastąpiono głowami Konstantyna i Licyniusza.
• Historyczne reliefy nawiązują do reliefów Marka Aureliusza.
• Cechy charakterystyczne łuku: nieproporcjonalne postacie, frontalizm, linearyzm, zatłoczona kompozycja.
• Łuk jest przykładem oparcia się na dotychczasowej tradycji, a jednocześnie komplikacji wybranych form i treści; dziełom sztuki w okresie Konstantyna nadaje się nowy kierunek.

Konstantyn Wielki - najwyższy kapłan i Cesarz Rzymu. Był pierwszym cesarzem, który przeszedł na chrześcijaństwo. Zakończył politykę prześladowań chrześcijan swojego poprzednika Dioklecjana i w 313 wydał edykt mediolański, proklamując swobodę wyznawania tej religii.


Spór z Maksencjuszem - 312 - Maksencjusz pragnął władzy na całym Zachodzie i przygotowywał się do ataku na Galię. W bitwie nieopodal Rzymu przy Moście Mulwijskim zwyciężył Konstantyn (miał widzenie) wkroczył do Rzymu, krwawo rozprawił się z rodziną Maksencjusza, jego stronnikami i stojącymi po stronie pokonanego pretorianami. Konstantyn został jedynym władcą zachodu.

Widzenie Konstantego:
Wyruszając na wojnę przeciwko Maksencjuszowi, jak opowiada Euzebiusz, starożytny historyk Kościoła, zobaczył cesarz około południa, gdy szedł na czele wojska, na niebie krzyż ognisty, na którym błyszczały te słowa: „Pod tym znakiem zwyciężysz".
Cały dzień rozmyślał Konstantyn, co miał oznaczać ten znak na niebie widziany. W nocy, mówi tenże Euzebiusz, ukazał mu się Chrystus i nakazał nieść przed wojskiem chorągiew, wykonaną według tego wzoru niebieskiego. Chorągiew tę nazwano Labarum. [1]

Jednak Rzymianie i Senat przypisują zwycięstwo Słońcu Niezwyciężonemu IV w. - SOL VERSUS (SOL INVICTUS)

Przedstawienia Konstantyna na monetach:

• Na cesarskich monetach pojawia się monogram Chrystusa
• Cesarza przedstawia się w promienistej koronie niezwyciężonego boga słońca (sol invictus).

Helios

Sol Invictus (łac. Słońce Niezwyciężone) – bóstwo rzymskie, łączące cechy greckiego Apollona i indoirańskiego Mitry.
Kult Sol Invictus był nowym synkretycznym kultem łączącym w sobie elementy mitraizmu, kultu El Gabala, Baala, Astarte i rzymskiego bóstwa solarnego Sol. Czcił słońce jako uosobienie wszystkich innych bóstw. Kult Sol Invictus sprawowany był u schyłku cesarstwa, wprowadzony został przez cesarza Aureliana.
Dekretem z 7 marca 321 roku cesarz Konstantyn I Wielki wprowadził niedzielę jako oficjalnie święto Sol Invictus – dies Solis.

Obchodzenie święta Sol Invictus, przypadającego 25 grudnia, pierwszy raz jest źródłowo poświadczone w 354[1]. Kościół pod koniec IV wieku przepisał obchodzenie w tym dniu świąt Bożego Narodzenia.

W sztukach przedstawiających dominowały mozaiki zdobiące ściany i sklepienia budowli sakralnych i świeckich. Freski wykonywane były rzadziej. Malarstwo monumentalne, początkowo wykonywane w konwencji późnoantycznego iluzjonizmu, ewoluowało w kierunku linearnej stylizacji i kolorystycznego przepychu, naturalność w przedstawianiu postaci ustępowała monumentalności i hieratycznym gestom, a tła krajobrazowe zastępowano symbolicznym blaskiem złota. Tematyka początkowo świecka (sceny rodzajowe i mitologiczne, alegorie i personifikacje) była wypierana przez ustalającą się stopniowo wschodniochrześcijańską ikonografię. [2]