Chrystus Dobry Pasterz – w ikonografii chrześcijańskiej jedno z najstarszych przedstawień Jezusa Chrystusa. Pierwotnie [...] zarzucono rzeźbę plastyczną, [..] popularne były natomiast rzeźby na sarkofagach.
Początkowo Dobrego Pasterza ukazywano jako młodzieńca bez brody niosącego owcę na ramionach. Przedstawienie to nawiązuje do znanych ze sztuki klasycznej wyobrażeń Hermesa.
Z czasem postać Chrystusa otrzymała dzisiejszą twarz z brodą. Dodano również atrybuty: płaszcz, laskę, torbę, niekiedy również flet i naczynie z mlekiem. Z pierwotnego przedstawienia poza owcą lub owcami pozostała również tunika bez rękawów.
W Kościele katolickim IV niedziela wielkanocna obchodzona jest jako Niedziela Dobrego Pasterza - dzień szczególnej modlitwy o powołania.
Moschoforos (gr. niosący cielę) – typ przedstawienia w starożytnej rzeźbie greckiej, który został wypracowany w okresie archaicznym. Moschoforos to mężczyzna niosący młodego byczka na ramionach.
Z przedstawieniami pasterzy niosących zwierzęta spotykamy się już w sztuce starożytnego bliskiego wschodu; w wersji hetyckiej pasterz niósł zwierzę na swoich ramionach i właśnie to wyobrażenie zostało przeniesione na grunt grecki, dając podstawę wizerunkowi Hermesa o przydomku kriophoros, czyli niosący barana. Pauzaniasz opowiadając o świątyni tegoż boga w Tanagrze w Beocji wyjaśnia, że przydomek ten wiąże się z cudownym uwolnieniem miasta od zarazy, którego dokonał właśnie Hermes, obchodząc naokoło mury miasta z baranem na ramionach.
[...] w przypadku Hermesa przedstawienie tegoż boga jako kriophorosa wiąże się z ogólniejszym problemem jego „pasterskiego” pochodzenia. Zaś gdy przyjrzymy się światu opisanemu w rzymskich (czy też greckich) sielankach [...] badany przez nas obraz jest zaledwie jedną z pozycji w bogatym katalogu scen rodzajowych prezentujących życie pasterzy. Oczywiście elementem owego idealnego świata zrodzonego w głowach łacińskich poetów jest również pewien schemat relacji międzyludzkich, charakteryzujących się prostotą, bezpośredniością i życzliwością, słowem: bliski ideałowi philanthropia/humanitas, niemniej jednak jego refleksy znajdziemy w rozmaitych scenach. Dobry Pasterz nie jest w tej roli w żaden sposób uprzywilejowany, a izolując go od bukolicznego tła tracimy z oczu szereg znaczeń takich jak: harmonia człowieka z naturą, błogość, bezpieczeństwo etc. Ponadto – na co zwraca uwagę P. Zanker - choć sielanka jest wyrazem tęsknoty za utraconą niewinnością pierwotnego stanu cywilizacji (zaś w przypadku Wergiliusza również świetlanej przyszłości, która ma się ziścić za sprawą Oktawiana Augusta), a zatem odnosi się do rzeczywistości ziemskiej, historycznej, to jednak pretenduje ona do ukazania idealnego stanu świata. Dlatego też motywy, którymi ona operuje posiadają oczywisty i naturalny potencjał aby wyrazić ludzkie oczekiwania i przewidywania związane z życiem po śmierci. [1]
Pasterze są kluczową figurą dla greckiej i rzymskiej mitologii: Orfeusz, Apollo, Pan, Parys, Endymion, wszyscy pilnowali owiec. Pojawia się już wcześniej w Eposie o Gilgameszu (2000 lpne), w którym człowiek prymitywny, Enkidu, zostaje "ucywilizowany" przez mądrych pasterzy.
[1] - Wojciech Nadobnik, Ego sum Pastor Bonus. Symbol Dobrego Pasterza we wczesnym chrześcijaństwie.