Zanim wykształci się styl romański czyli pierwszy, uniwersalny styl obejmujący całą Europę nastąpi renesans idei antyku. Przejawi się w tzw. Renesansie Karolińskim, a później Renesansie Ottońskim. Imperium Karolińskie i Cesarstwo Ottońskie będą udaną próbą odbudowy Cesarstwa Zachodniego.
Karol Wielki sprawił, że nastąpiło Odnowienie Cesarstwa Rzymskiego (Renovatio Imperi Romani > Święte Cesarstwo Rzymskie). Koronowany na cesarza (AD 800) czerpał z dziedzictwa czasów Konstantyna Wielkiego (1 połowa IV wieku) i jego chrześcijańskich następców. Sztuka nawiązywała do form antycznych.
Renesans Ottoński obejmuje okres panowania dynastii ottońskiej (919-1024) na terenie cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, odrodzenie Cesarstwa Zachodniego. W zetknięciu z tradycją miejscową i bizantyjską formy zapożyczone z antyku ulegają artystycznemu przetworzeniu. Głównymi ośrodkami są Hildesheim (kościół św. Michała), Reichenau, Kolonia. Ottonowi III przyświecała idea Europy z jednym cesarzem reprezentującym władców poszczególnych państw.
Sztuka karolińska i ottońska dokonały syntezy dziedzictwa artystycznego. Wypracowano wzorce, które rozwinie sztuka romańska i gotycka.
MANUSKRYPTY
Otton I naśladuje Karola Wielkiego, w sztuce.
Malarstwo średniowieczne > wizyjność sztuki > mistycy
Stylizacja, ornamenty, figuralność.
Ewangeliarz Ottona III ~ 1000
Cesarz przedstawiony jest na tronie (poniżej), z berłem i jabłkiem królewskim, otoczy przez symbolizujących Kościół i państwo duchownych oraz możnowładców. Na sąsiedniej karcie przedstawione są udające się z hołdem cztery alegoryczne postacie kobiecie, symbolizujące cztery krainy: Slavinię, Germanię, Galię i Romę.
Znaczenie: teologia władzy królewskiej i cesarskiej; etos cesarza jako następcy Chrystusa na ziemi.
Iluminowany ewangeliarz wykonany około 1000 roku w klasztorze Reichenau dla króla niemieckiego i cesarza rzymskiego Ottona III.
Manuskrypt liczy 276 kart formatu 334×242 mm. Zachował się w oryginalnej oprawie, w której umieszczono wykonany z kości słoniowej bizantyjski relief z przedstawieniem zaśnięcia Bogurodzicy. Tekst ewangelii poprzedzony jest 12 kartami zawierającymi kanony Euzebiusza. Manuskrypt jest bogato ilustrowany, zawiera 29 całostronicowych miniatur ze scenami z Nowego Testamentu, zaś każda ewangelia poprzedzona jest portretem danego ewangelisty i kartą z incipitem. Kanony Euzebiusza i ewangelie rozdzielone są słynną dwustronicową miniaturą, przedstawiającą cesarza odbierającego hołd.
Po śmierci Ottona III w 1002 roku księga stała się własnością jego następcy Henryka II, który podarował ją katedrze w Bambergu. Po sekularyzacji dóbr katedralnych w 1803 roku manuskrypt trafił do zbiorów Bayerische Staatsbibliothek. [W]
Ewangeliarz Henryka II - Codex Aureus XII w.
Widoczne wpływy Bizantyjskie.
tradycja ottońska > oprawy dekoracyjna, przedstawienia figuratywne
tradycja karolińska > złoto
złote tło > symbol transcendencji = "dzieje się w niebie" lub ma "niebiański charakter.
Ewangeliarz zawiera ilustracje z wybranymi wątkami Nowego Testamentu oraz przedstawienia Ewangelistów. Ponadto namalowane są takie sceny jak m.in. Zesłanie Ducha Świętego i Chrystus w Majestacie. Zgoła inna od strony treści ideowych jest ilustracja zamykająca dzieło – z przedstawieniem nadania godności królewskiej Henryka Lwa z Matyldą, córką Henryka II, siostrą m.in. Ryszarda Lwie Serce i Jana Bez Ziemi. Kompozycja strony podobnie jak kilka innych iluminacji została podzielona na dwie zasadnicze strefy. W dolnej części ukazana została para książęca w pełnym splendorze stroju reprezentacyjnym w asyście kilku dworzan.
Powyżej zaś, pośrodku sceny w otoczeniu apostołów, zasiada Chrystus jako Bóg. Ilustruje to umieszczony poniżej wizerunku Jezusa stylizowany model sfer niebieskich, których emanacja przechodzi na strefę ziemską. Ze strefy wyłaniają się Boże ręce trzymające korony, które mają wkrótce spocząć na skroniach Henryka i Matyldy, którzy zjednoczeni z Bogiem dzierżą w dłoniach złote krzyże. Całość ma ceremonialny charakter, ilustracja ta pokazuje polityczne ambicje księcia Welfów.
Rozmaite motywy architektoniczne, malarskie, ozdobne pismo, wyszukane kombinacje ornamentalne nadają ilustracjom, których kolorystyka oscyluje wokół intensywnych barw, dekoracyjny charakter. Postaci cechuje idealizacja twarzy i bogate różnobarwne stroje. Wiele motywów poświadcza znajomość instrukcji zawartych w dziele Schedula diversarum artium napisanym przez Teofila Prezbitera. Teofil opisuje m.in. jak malować twarze, fryzury, brody w zależności od wieku przedstawionej postaci.
Księga Perykopy Henryka II WIKIMEDIA
złote tło, miniatury dekoracyjne, zaakcentowane gest, spojrzenia, mimika, kosztem realizmu
Perykopy Henryka II – iluminowany manuskrypt wykonany między 1007 a 1012 rokiem na zlecenie cesarza Henryka II Świętego, prawdopodobnie w skryptorium klasztoru Reichenau, zawierający wybór perykop przeznaczonych do czytania w trakcie mszy.Manuskrypt liczy 206 welinowych kart in folio i ma wymiary 425×320 mm[1]. Zdobiony jest cyklem miniatur, rozpoczynającym się przedstawieniem cesarza i jego żony Kunegundy Luksemburskiej otrzymujących władzę z rąk Chrystusa oraz portretami czterech ewangelistów, a następnie ukazującymi poszczególne wydarzenia z życia Jezusa, zakończonym sceną Sądu Ostatecznego. Oprawa księgi, wykonana z kości słoniowej, powstała pod koniec IX wieku w kręgu karolińskiej sztuki dworskiej, prawdopodobnie w Ratyzbonie. Przedstawiono na niej scenę Ukrzyżowania.
Księga była podarunkiem cesarza dla katedry bamberskiej z okazji konsekracji świątyni w 1012 roku, co upamiętnia wpisany na karcie pierwszej poemat dedykacyjny. Przechowywany jest w Bayerische Staatsbibliothek w Monachium (sygnatura Clm 4452). [W]
Sakramentarz Henryka II
ARCHITEKTURASakramentarz Henryka II Świętego – manuskrypt wykonany dla Henryka II pomiędzy 1002 i 1014.(Prawdopodobnie w skryptorium opactwa św. Emmerama w Ratyzbonie). Manuskrypt zawiera 14 pełnych stron w pełnym , 21 z iluminacjami i 343 ozdobionych inicjałami. Ozdoby są inspirowane przez Złoty Kodeks z St. Emmeram. Pełnił funkcję modlitewnika.Rękopis rozpoczyna się od kalendarza ze stronami dla każdego miesiąca, po którym następują dwie miniatury, przedstawiające koronację Henryka II siedzącego na tronie. Dalej przedstawiony jest portret papieża Grzegorza Wielkiego, później scena ukrzyżowania oraz aedicula Grobu Świętego i kobiet przy grobie. W dalszej części umieszczone są modlitwy mszalne.Przechowywany w Bawarskiej Bibliotece Państwowej (Bayerische Staatsbibliothek) w Monachium.
przypomina architekturę romańską
addycyjność (osobność brył) architektury dojrzałego średniowiecza. Kościoły tego okresu miały dwie apsydy i wejście z boku. Były pozbawione cokołu. Podobne budowle wznoszono także w Polsce (Tum pod Łęczycą z połowy XII wieku, przykład architektury romańskiej).
Kościół św. Cyriaka w Gernrode z 960 r.- jest najstarszą zachowaną budowlą z czasów ottońskich.
RZEŹBA
Próba przywrócenia rzeźby monumentalnej (na potrzeby kultu).
Złota Madonna w Essen - Złota Madonna z Essen (niem. Goldene Madonna) – rzeźbiony wizerunek Marii z Dzieciątkiem Jezus pochodzący z dawnego żeńskiego opactwa kanoniczek w Essen (Północna Nadrenia-Westfalia, Niemcy). Obecnie jest eksponowana w kaplicy przy północnym ramieniu transeptu katedry w tymże mieście, która wchodzi w skład historycznego opactwa.
Rzeźba datowana jest na ok. 980 i jest jednym z najstarszych w dziejach sztuki pełnoplastycznych przedstawień Madonny, na północ od Alp. Dzieło zachowało pierwotną złotą okładzinę, stąd też wywodzi się nazwa posągu.
Kolumna Berwarda (monumentalne odlewy w brązie) Kolumna Chrystusa (niem. Christussäule) – wolnostojąca brązowa kolumna wykonana w stylu wczesnoromańskim, powstała najprawdopodobniej na zlecenie świętego Bernwarda, biskupa Hildesheim i pierwotnie usytuowana w kościoła Świętego Michała w Hildesheim. Od XIX wieku znajduje się w katedrze Wniebowzięcia NMP w Hildesheim (Dolna Saksonia, Niemcy). Wraz z drzwiami stanowi cenną grupę miejscowych dzieł plastyki brązowniczej reprezentującej sztukę ottońską. [W]
Drzwi z kościoła św. Michała z Hildesheim - Drzwi Bernwarda – brązowe drzwi z katedry NMP w Hildesheim.
Monumentalne drzwi Bernwarda składają się z dwóch skrzydeł, z których każde zostało w całości odlane. Podwoje mają wysokość 4,75 i szerokość 2,30 m, ważą ok. 2 tony. Na każdym skrzydle umieszczono po 8 reliefów ze scenami figuralnymi, prostokątnie obramionych wąskimi listwami. Na lewym skrzydle umieszczono wybrane wątki ze Starego Testamentu – historię Adama i Ewy oraz ich potomków Kaina i Abla, na prawym sceny z Nowego Testamentu, które zawierają wątki skupione wokół narodzin i śmierci Jezusa Chrystusa.
W rzeźbach z kości słoniowej gładkość (zazwyczaj puste) tła, otoczenie postaci prostym konturem czy bardziej oszczędne fałdy szat pozwalają odróżnić je od rzeźb karolińskich. Artyści kładą nacisk na realizm i ekspresyjność przedstawianych osób (wcześniej idealizowani i deformowoano postacie). W Trewirze wszystkie dzieła z kości słoniowej wykonane z X w. wydają się być pracami jednego artysty.
Święta Fides (złota maska)
KRUCYFIKS
Krucyfiks Gerona – rzeźba z X wieku (~970), stanowiąca najstarszy zachowany monumentalny krucyfiks zachodniorzymski.
Przykład martwego Chrystusa w sztuce zachodu. Ikonografia przyszła z Bizancjum. Postać Chrystusa nie jest obita blachą, jest realistyczna.
Monumentalny drewniany krucyfiks został ufundowany przez arcybiskupa kolońskiego Gerona (969-976). Znajduje się w kaplicy Krzyża Świętego. Promienista aureola stanowiąca tło krucyfiksu jest fundacją kanonika katedralnego Heinricha Meringa.
Krucyfiks to naturalnej wielkości rzeźba wykonana z drewna dębowego. Figura Chrystusa jest wysoka na 1,87 m (od stóp do głowy), rozpiętość jej ramion wynosi 1,66 m. Autentyczny również jest drewniany krzyż, o wymiarach 2,88 m (wysokość) oraz 1,98 (szerokość). Przykład rzeźby kultowej z okresu wczesno-ottońskiego, kiedy rzeźba ołtarzowa ograniczała się jeszcze do pojedynczych figur, umieszczanych nad mensą ołtarzową. Tradycja ta była powszechna na terenie Nadrenii w złotnictwie, czego przykładami są m.in. Krzyż Lotara II (obecnie w skarbcu katedralnym w Akwizgranie) czy tzw. Złota Madonna z Essen. Krucyfiks Gerona dał początek serii rzeźbionych krucyfiksów w XI i XII w. (np. rzeźby z Elspe, Minden czy Benninghausen k. Lippstadt). Katedra w Kolonii. [W]
Powstawały relikwiarze mówiące (mają kształt taki jak ich zawartość) np. sandał św. Andrzeja.
Relikwiarz świętego Andrzeja w Trewirze, Relikwiarz Egberta (niem. Andreas-Tragaltar lub Egbert-Schrein) – relikwiarz przechowywany w skarbcu katedry w Trewirze; dzieło złotnictwa z epoki ottońskiej.
Relikwiarz powstał w warsztacie trewirskim na zamówienie arcybiskupa Egberta. Fundatora wymienia umieszczona na nim inskrypcja. Zabytek otrzymał nazwę od najważniejszej przechowywanej w nim relikwii – sandała św. Andrzeja. Oprócz niego zawiera dwa ogniwa kajdan i włos z brody świętego Piotra, gwóźdź z krzyża Chrystusa oraz inne nieokreślone relikwie.
Relikwiarz ma kształt skrzyni o wymiarach podstawy ok. 45x22 cm. Skrzynka ma cztery małe nóżki, oparte na lwach. Na pokrywie znajduje się wykonana ze złotej blachy stopa św. Andrzeja o wielkości niemal naturalnej, odwołująca się do przechowywanej wewnątrz relikwii sandała. Dłuższe boki relikwiarza podzielone są na trzy pola. Wewnątrz tych pól znajdują się plakietki z kości słoniowej, obramione bordiurą ze złota, emalii, filigranu i kamieni szlachetnych. Na dwóch zewnętrznych plakietkach umieszczone są symbole czterech ewangelistów, które powstały pod wpływem trewirskiego malarstwa książkowego, a w środkowych złote, odlewane lwy. Na bocznych ścianach, inaczej ukształtowanych, znajdują się dwa krzyże świętego Andrzeja (od strony palców) oraz otoczony perłami i almandynami medalion ze złotą monetą cesarza Justyniana I (od strony pięty).
REGALIA
Berło i korona. Od czasów ottońskich koronacja odbywa się za pomocą konkretnych regaliów.
Wraz z koronacją cesarską Ludwika Pobożnego w Rzymie w 816 przez papieża Stefana V koronacja stała się aktem liturgicznym, namaszczenie i właściwa koronacja uległy połączeniu. Wydany porządek koronacyjny określał przebieg ceremonii. Wraz z koronacją Ottona I (936) rozpoczął się rozwój ceremonii, który trwał aż do ostatniej koronacji cesarskiej w 1792 Czysto świecki akt posadzenia na tronie wywodzący się z frankijsko-germańskiej tradycji stopił się na zawsze z pomazaniem i liturgią mszy św. w jedną manifestację władzy, która czyniła widocznym sakralny wymiar władzy królewskiej. Z tym łączyło się podkreślenie boskiego zatwierdzenia panowania wobec poddanych, jak również błogosławieństwo boskie dla władcy. Korona, w której niejednokrotnie znajdowała się relikwia, była znakiem boskiego zatwierdzenia i reprezentowania Chrystusa na Ziemi. Wraz z koronacją król stawał się nowym człowiekiem.
KONTAKTY Z BIZANCJUM I Z ISLAMEM
- IV - złupienie Konstantynopola
- Rozwój teologii, filozofii i scholastyki
- Abelard - początek nauki
- Rozwój uniwersytetów (od XII-XIII) wypierany jest Platon, a wchodzi Arystoteles
- Rozwój literatury świeckiej i narodowej > rodzi się świadomość narodowa
- Protohumanizm XII - zainteresowanie antykiem (literaturą)
- Ochrona zabytków
- Rośnie świadomość kultury antycznej (Strzelno, tzw. Wenus z Medici - Wenus wstydliwa)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz